EVLİYA MENKIBELERİNDE YILAN SEMBOLİZMİ

Özet

Menkıbelerde sıklıkla sembolik anlamlar yüklü hayvanlar ve doğa olaylarıyla ilgili anlatılara rastlanmaktadır. Yılan da bu menkıbelerin önemli sembollerinden biridir. Hem tasavvufi anlamda hem de sembolik anlatımlarda yılan farklı temsillerle karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede, yılan sembolizmi üzerinde odaklanılarak yılanın tasavvufi ve sembolik anlamlarına değinilmiştir. Bu sembolün tasavvuftaki rolü, klasik Türk şiirinde ve âşık şiirindeki yansımaları üzerinde durularak yılanın edebiyattaki yeri tespit edilmiştir. Ardından, yılan sembolizminin menkıbelerdeki rolünü, mitolojideki ve divan edebiyatındaki yansımaları ile sembolizminin derinliğini ve etkisini anlamak adına kapsamlı bir inceleme yapılmıştır. Bu bağlamda, 12 ciltlik Evliyalar Ansiklopedisi’nde yer alan menkıbeler üzerinden yılan sembolizminin farklı kültürlerdeki ve edebî anlatılardaki yansımaları incelenerek bu canlının insan düşüncesindeki yeri ve etkisi ortaya konulmuştur.